Een choreograaf en danser met BV-status die aan het schrijven slaat? Dan strekt iedereen de nek. Ish Ait Hamou (26) maakte naam als jurylid van het populaire programma So You Think You Can Dance en reisde op vroege leeftijd in het kielzog van Hadise de wereld rond. De uit Vilvoorde afkomstige jongeman - die zichzelf een "storyteller" noemt - doet met zijn sympathieke uitstraling én halsbrekende moves dan ook geregeld een jong meisjeshart zwijmelen. Zijn debuut Hard hart, met een foeilelijke cover van Arne Quinze, is intussen goed voor veel geroezemoes én een instant derde druk. Maar veroorzaakt dat ook automatisch literaire vonken? Helaas. Dit is een verhaaltje van dertien in een dozijn.

"Intense en gewichtige" gevoelens en ronkende levenslessen voeren de boventoon in Hard hart. Niet verbazingwekkend in een roman met zo'n pathetische titel. Het boek vertelt de belevenissen van Tom Macleigh, een jongeman die met lede ogen het onprettige huwelijk van zijn slome vader en onverschillige moeder ondergaat. Tot hij de vlucht vooruit kiest en in Boston kunstgeschiedenis gaat studeren. Aan de universiteit raakt hij in de ban van zijn bloedmooie medestudente Rachella: "Alleen zo'n lieftallig gezicht kon bij zo'n lieftallige stem horen." Want, zo vermoedt Tom, neemt het "ultieme geluk" niet altijd "de gedaante aan van een vrouw"?

Tom zint op manieren om met haar in contact te komen, maar hij vertoont ook vermijdingsgedrag: "Want stel dat ze me leerde kennen en me niet de moeite waard vond?" Ondertussen zoekt hij zijn heil bij Candice, een wat mistroostig meisje in een platenwinkel. Wanneer hij dan toch Rachella aanspreekt, gaat het goed mis. "Mijn hele lichaam brulde toen ik opstond om achter haar aan te gaan." Zijn we dan toch in The Lion King beland? Dat allemaal "terwijl mijn bonzende hart het getik van de klok overstemde." Harten bonzen trouwens om de haverklap in dit boek.

Ongeloofwaardig

Het heeft nog veel voeten in de aarde voor er echt sprake is van tortelduiverij tussen Tom en Rachella. Pas als hij haar hulpeloos en in verdriet gedompeld bij het graf van haar moeder aantreft, durft Tom weer zijn kans te wagen, als ultieme redder in nood. Al blijft hij vechten tegen zijn demonen. Natuurlijk vallen er aan het eind nog een paar trauma's en verrassingen uit de kast. Lees: een eufemisme voor ongeloofwaardige plotwendingen.

Hamou gaat aan de slag met het oude boy meets girl-verhaal, maar hangt zijn dunne verhaaltje nodeloos aan de rekstok. Vaak waan je je in een veredelde jeugdroman. En van het show don't tell-principe heeft Hamou nog nooit gehoord: elke emotie wordt uitentreuren geëxpliciteerd. Het taalgebruik is eenvoudig gehouden en zorgt aanvankelijk voor enige vaart. Maar gaandeweg stapelen de onhandigheden zich op. "Toen viel er een stilte tussen, rondom en in hen", staat er ergens.

Steeds vaker struikel je over van de pot gerukte vergelijkingen, zoals: "[Het leven] had soms veel weg van een hogesnelheidstrein die je alleen kunt bijhouden door te rennen." Voortdurend wordt er gemoraliseerd, alsof je door een spreukenkalender bladert. Clichés liggen huizenhoog opgetast. Pijnlijker zijn de talloze flagrante druk- en spelfouten (zo lezen we onder meer "in toom ouden"). Dat uitgevers makkelijke bestsellers kunnen gebruiken, is bekend. Dat ze fors moeten besparen ook. Nu weten we dat eindredacteurs tot de eerste slachtoffers behoren.

Ish Ait Hamou, Hard hart, Manteau, 160 p., 15 euro.

DIRK LEYMAN ■

Het móet. Iedere generatie opnieuw moeten jonge schrijvers romans schrijven over de allesverzengende eerste liefde, over het hevige verlangen naar die Ene Allesvervullende. Goethe schreefHet lijden van de jonge Werther op zijn vijfentwintigste. Ish Ait Hamou is zesentwintig.

Zoals het hoort in weltschmerz-romans over grote liefdes staat alles op het spel. Geen literaire spelletjes, geen postmoderne fratsen passen bij dat hooggestemde liefdesideaal. Hamou lijkt ongeremd romantisch. Maar de naïviteit die lang en goed gedoseerd de boventoon voert inHart hard, blijkt een zorgvuldig uitgezet dwaalspoor. Uiteindelijk knalt door de zoete klanken van Hamou's liefdesgeschiedenis een duistere en dreigende ondertoon, en blijkt niets wat het lijkt.

Ish Ait Hamou is bekend als danser, choreograaf en jurylid van de VTM-dansshowSo you think you can dance. Hij komt uit een Vilvoordse familie; zijn broer Mounir is acteur, onder meer in de filmLes Barons. Als kind ontdekte Ish Ait Hamou breakdance en besloot daarin uit te blinken. Op zijn achttiende had hij al zijn eerste grote opdracht als choreograaf binnen. Op het eerste gezicht geen cv voor een schrijver, maar daar heeft Hamou lak aan.

Getraumatiseerd

De hoofdpersoon vanHart hard is de jonge Amerikaan Tom. Hij komt uit een 'koud nest'; de liefde tussen zijn ouders had 'een houdbaarheidsdatum van negen maanden' en zijn ouders geven schijnbaar ook niet om hem. Toms rolmodel is zijn tien jaar oudere broer die 's nachts uit het raam klimt, op zoek naar erotische avontuurtjes. De roman begint als Tom het ouderlijk huis verlaat om aan de universiteit van Boston kunstgeschiedenis te gaan studeren. Als hij komt zeggen dat hij weggaat, antwoordt zijn moeder: 'Dat weet ik, schat, maar je staat voor de tv.'

In Boston hoort de eenzelvige jongen de stem van een meisje op de eerste rij van de collegezaal, en hij weet meteen: dit is ze. De moeizame verovering van de geheimzinnige Rachella beslaat de rest van de roman. Tom is als de dood dat hij iets fout doet, waardoor ze afhaakt, en door die angst gedreven doet hij juist iets grondig fout, wat ik hier niet verklappen zal. Hamou beschrijft de verbetenheid waarmee Tom in zijn dagdromen gelooft en zijn verwoede pogingen om Rachella's liefde te winnen op een laconiek-ironische toon die aan Arnon Grunberg doet denken. 'Voor haar stond een leeg bord met kruimels. Ik was slechts vijf minuten te laat en toch was ze er al in geslaagd iets te bestellen en het op te eten.'

So you think you can sing

Tom komt altijd te laat; Rachella zit altijd te eten; in de werkelijkheid zijn de geliefden verre van uniek of elkaars droombeelden, maar twee getraumatiseerde jonge mensen voor wie liefde en geweld in elkaar overvloeien.

Drie schitterende bijfiguren creëert Ish Ait Hamou en passant: Toms buren juffrouw Blake en meneer Proctor, allebei rond de tachtig en elkaars grote liefde, en het eenzame meisje Candice dat een platenzaak runt met de muziekcollectie van haar overleden vader. Zij is de enige in de roman die zich ontwikkelt, en die uiteindelijk worden kan wie ze is: zangeres. De anderen zitten vast in de echte of valse droom van de ware liefde.

Hart hard is een droomdebuut. Hamou serveert een ingenieuze plot, een soepele maar niet alledaagse schrijfstijl en psychologisch interessante personages die nooit saai of voorspelbaar worden.

Natuurlijk zijn er zaken op af te dingen. Zo is de ontknoping niet helemaal een verrassing. De monoloog van Rachella aan het einde van de roman is minder natuurlijk geschreven dan de maalstroom van Toms gedachten, die de lezer juist helemaal meevoert. Maar ach, wat zal ik zeuren. Ish Ait Hamou: chapeau.

ISH AIT HAMOU

Hart hard.

Manteau, 160 blz., 15 €. Ligt vanaf volgende week in de boekhandel.

De schrijver: danser en choreograaf.

Het boek: een ogenschijnlijk romantische debuutroman over een eerste grote liefde.

ONS OORDEEL: een wrede plot, fascinerende personages en ingenieuze wendingen. Een droomdebuut.

Het spijt me, echt, maar don't believe the hype : Ish Ait Hamou heeft niet het Vlaamse debuut van het jaar geschreven - althans, laten we dat hopen. Zijn eerste roman, Hard hart , is ondanks de verschrikkelijke titel eventueel nog wel passabel te noemen, op middelbareschoolniveau. Maar dat hij je nu aangenaam getroffen doet opveren - nee.

Je zou zeggen: een goed begin is het halve werk - en het begin ís ook goed. Amerikaanse jongeman, Tom Macleigh, verlaat het kille nest van zijn ongelukkig getrouwde ouders en gaat studeren, in Boston. De afscheidsscène met zijn moeder, die altijd al veel meer geboeid was door allerlei tv-shows dan door haar jongste zoon, is zelfs sterk te noemen. Tom loopt de woonkamer in en gaat in haar gezichtsveld staan: 'Een ogenblik slaagde ik erin de onzichtbare verbinding tussen mijn moeder en haar parallelle wereld te verbreken en ik kondigde aan: "Ik moet gaan, mam." Ze keek me aan en nam mijn gezicht in haar koude, gerimpelde handen. Toen antwoordde ze met een verontschuldigende glimlach: "Dat weet ik, schat, maar je staat voor de tv." Ik gaf haar een zoen en deed de deur zachtjes achter me dicht.'

Maar dan. Aan 'de universiteit' (niet Harvard, in ieder geval) valt hem op de eerste dag al een meisje op, en, het zal ook eens niet, het is liefde op het eerste gezicht, althans van zijn kant. Waarna maandenlang geaarzel vanwege verlegenheid, waarna alles toch in orde komt, waarna er alsnog iets vreselijk misgaat. Die laatste plotwending is zó volkomen ongeloofwaardig (en, eigenlijk, ook nog eens diep beledigend voor al wie ooit het lijdend voorwerp is geweest van de misdaad waar het hier over gaat) dat de drie slothoofdstukjes beter van het verhaal waren afgeknipt. Alleen blijf je dan wél met een volstrekte draak zitten, in een hopeloos bordkartonnen decor, waarin de auteur ook nog enkele oudere en wijzere nevenpersonages heel wat levenslessen in het rond laat strooien, waarvan deze de belangrijkste is: kom niet te laat - als de gelegenheid zich aandient: grijp ze, want ze komt nooit terug.

Misschien dat de eerste twaalf hoofdstukken toch enigszins gered kunnen worden als je ze als volkomen naïeve literatuur beschouwt; naïviteit die ook uit het volgende blijkt. Er is een koffiebar waar Tom graag luncht, ook al omdat 'ze een bibliotheek hadden met een kleine maar oerdegelijke verzameling boeken. Ik liet mijn blik over de titels glijden en zag meteen klassiekers als The Great Gatsby en De alchemist van Paulo Coelho.' Tegelijk heb ik in geen tijden een aanschouwelijker voorbeeld gezien van de literaire wijsheid die Mulisch bijvoorbeeld eens als volgt verwoordde: een verteller is iemand die iets verliest, een schrijver vindt.

HARD HART *

Ish Ish Ait Hamou , Manteau, 160 blz., ?15.

Zin in meer?

Op primaverba.be

kunt u de eerste hoofdstukken van alle Primaverba-titels lezen.

HERMAN JACOBS ■